Nguồn nước ngọt tại các sông ở Hải Phòng suy thoái nghiêm trọng

 Tình trạng xả thải gây ô nhiễm nguồn nước tại tỉnh Thanh Hóa. (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+) 

Nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý, sử dụng bền vững tài nguyên nước, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng vừa ký, ban hành Nghị định số 80/2014/NĐ-CP về thoát nước và xử lý nước thải đối với các tổ chức, cá nhân và hộ gia đình trên phạm vi cả nước.

Theo Nghị định số 80 vừa ban hành của Thủ tướng Chính phủ, người gây ô nhiễm sẽ phải trả tiền xử lý ô nhiễm. Cùng với đó, nguồn thu từ dịch vụ thoát nước và xử lý nước thải phải đáp ứng từng bước và tiến tới bù đắp chi phí dịch vụ thoát nước.

Nghị định này cũng quy định về quy chuẩn kỹ thuật về nước thải. Theo đó, nước thải từ hệ thống thoát nước đô thị, khu công nghiệp, khu dân cư nông thôn tập trung xả vào nguồn tiếp nhận phải bảo đảm các quy chuẩn kỹ thuật môi trường do Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành.

Nước thải từ các nhà máy trong khu công nghiệp xả vào hệ thống thoát nước tập trung của khu công nghiệp cũng phải tuân thủ các quy định hiện hành về quản lý môi trường khu công nghiệp và các quy định của cơ quan quản lý thoát nước trong khu công nghiệp.

Cùng với đó, nước thải từ các hộ thoát nước khu dân cư nông thôn tập trung xả vào hệ thống thoát nước tại khu vực nông thôn phải tuân thủ các quy định hiện hành về bảo vệ môi trường khu dân cư nông thôn tập trung và các quy định quản lý hệ thống thoát nước địa phương.

Ngoài ra, để khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển hệ thống thoát nước, Nghị định cũng quy định một số chính sách ưu đãi và hỗ trợ về đầu tư.

Cụ thể, các dự án thoát nước và xử lý nước thải đô thị, khu dân cư nông thôn tập trung do các tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng sẽ được hưởng ưu đãi về tiền sử dụng đất, tiền thuê đất theo quy định của pháp luật; được hỗ trợ đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật ngoài hàng rào bằng nguồn vốn của ngân sách địa phương và các ưu đãi, hỗ trợ khác theo các quy định hiện hành.

Nghị định cũng quy định cơ quan quản lý phải định kỳ kiểm tra, đánh giá chất lượng công trình đầu mối, công trình trên mạng lưới thoát nước; kiểm tra độ kín, lắng cặn tại các điểm đấu nối, hố ga và tuyến cống nhằm bảo đảm khả năng hoạt động liên tục của hệ thống đồng thời đề xuất các biện pháp thay thế, sửa chữa, nạo vét, bảo trì và kế hoạch phát triển hệ thống thoát nước.

Về nguyên tắc và phương pháp định giá dịch vụ thoát nước, Nghị định quy định giá dịch vụ thoát nước gắn với chất lượng cung cấp dịch vụ thoát nước và không phân biệt đối tượng áp dụng là tổ chức, cá nhân trong hay ngoài nước, phù hợp với các chế độ, chính sách của Nhà nước.

Tuy nhiên, việc định giá dịch vụ thoát nước phải căn cứ vào khối lượng nước thải và hàm lượng chất gây ô nhiễm trong nước thải.

Riêng đối với phương thức thu, thanh toán tiền dịch vụ thoát nước đối với hộ thoát nước, Nghị định quy định tổ chức, cá nhân thực hiện dịch vụ cấp nước phải có trách nhiệm tổ chức thu tiền dịch vụ thoát nước thông qua hóa đơn tiền nước đối với các hộ thoát nước sử dụng nước sạch từ hệ thống cấp nước tập trung và được hưởng chi phí dịch vụ đi thu.

Theo đó, đơn vị thoát nước sẽ trực tiếp thu tiền dịch vụ thoát nước đối với các hộ thoát nước không sử dụng nước sạch từ hệ thống cấp nước tập trung. Riêng hộ thoát nước đã thanh toán tiền dịch vụ thoát nước thì không phải trả phí bảo vệ môi trường theo quy định hiện hành về phí bảo vệ môi trường đối với nước thải.

Nghị định này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2015./.

Thành phố Hải Phòng hiện đang sử dụng nguồn nước ngọt từ các sông Rế, Giá, Đa Độ, Chanh Dương, kênh Hòn Ngọc và hệ thống thủy nông huyện Tiên Lãng, phục vụ sản xuất nông nghiệp và đời sống dân sinh.

Song hiện nay, nguồn nước từ các sông này đang bị ô nhiễm, chất lượng nguồn nước suy thoái nghiêm trọng.

Theo báo cáo của Ủy ban Nhân dân thành phố Hải Phòng, nguồn nước tại tất cả

các sông, kênh, hệ thống thủy nông trên đều đang bị ô nhiễm do tiếp nhận trực tiếp phần lớn nước thải sinh hoạt, hoặc từ các khu công nghiệp đóng tàu, khai thác chế biến khoáng sản, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất nông nghiệp, bệnh viện, trung tâm y tế.
Ảnh chỉ có tính minh họa. (Ảnh: An Hiếu/TTXVN)

Đơn cử trường hợp của sông Rế. Theo kết quả quan trắc sông Rế năm 2011 của Trung tâm Quan trắc Môi trường - Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Phòng, hàm lượng chất hữu cơ amoni, kim loại nặng đã vượt giới hạn cho phép theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt.

Tại một số điểm quan trắc vào các thời điểm cụ thể, hàm lượng amoni vượt 3,8-9,9 lần, phenol vượt 3,4-5,8 lần, sắt vượt 1,4-2,3 lần.

Ngoài nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước trực tiếp trên, Hải Phòng là thành phố cửa sông ven biển, các nguồn nước của thành phố là hạ lưu của hệ thống sông Hồng và sông Thái Bình, do vậy phải chịu toàn bộ lượng chất thải từ thượng nguồn của hai hệ thống sông này dồn về.

Đánh giá của Ủy ban Nhân dân thành phố Hải Phòng cũng chỉ ra rằng cùng với nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước do hoạt động xả thải và vị trí địa lý, thì nhận thức của người dân, cộng đồng doanh nghiệp, công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm về khai thác, sử dụng tài nguyên nước, đầu tư ngân sách cho công trình bảo vệ nguồn nước còn hạn chế cũng là những yếu tố cơ bản khiến việc bảo vệ nguồn nước chưa hiệu quả.

Trước thực trạng này, thành phố Hải Phòng đã đề ra một số giải pháp để bảo vệ nguồn nước ngọt trên địa bàn thành phố từ nay đến năm 2020.

Ông Đỗ Trung Thoại, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hải Phòng, cho biết giải pháp đầu tiên là cần tuyên truyền để người dân, doanh nghiệp và các ban ngành, đoàn thể nhận thức được việc bảo vệ nguồn nước ngọt là hết sức cấp bách, có ý nghĩa quyết định với sự sống.

Thành phố sẽ ứng dụng mô hình quản lý, bảo vệ tài nguyên nước có sự tham gia của cộng đồng dân cư, với quan điểm nước là tài sản chung nhưng đồng thời đó cũng là hàng hóa kinh tế.

Thành phố tăng cường kiểm soát các nguồn thải gây ô nhiễm nguồn nước, kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác và sử dụng nguồn nước, đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả, bền vững.

Thống kê, kiểm kê các nguồn xả thải vào nguồn nước, phân vùng nguồn nước theo mục đích khai thác, sử dụng, bảo vệ các sông Rế, sông Giá, sông Đa Độ, sông Chanh Dương, kênh Hòn Ngọc và hệ thống thủy nông Tiên Lãng.

Thành phố tập trung thiết lập, xây dựng cơ sở dữ liệu, thông tin và ứng dụng mô hình tổng thể để đánh giá và dự báo một cách hệ thống và đầy đủ diễn biến số lượng, chất lượng nguồn nước mặt của thành phố; phạm vi, mức độ và các mối quan hệ giữa các nguồn gây ô nhiễm tới chất lượng nguồn nước và các sông cấp nước ngọt. Đồng thời, xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật phục vụ quản lý tài nguyên nước.

Thành phố chủ động xây dựng các cơ chế, chính sách kiểm soát ô nhiễm nguồn nước liên tỉnh Hải Phòng-Hải Dương-Thái Bình, Hải Phòng-Quảng Ninh trong cùng một lưu vực sông nhằm đảm bảo yêu cầu kiểm soát tổng thể toàn diện về tổng trữ lượng và chất lượng nước trong các lưu vực sông.

Thành phố cũng xây dựng chương trình kiểm soát nguồn gây ô nhiễm phân tán trong lưu vực các sông, kênh như trồng cây trên các bãi lọc nhằm giảm vận tốc dòng chảy, tăng khả năng lắng cặn trên bãi; giảm xói mòn và sục cặn từ đáy.

Ngoài ra, thành phố tăng cường hợp tác quốc tế để học tập kinh nghiệm, nhận chuyển giao công nghệ, hỗ trợ kỹ thuật và tranh thủ các nguồn viện trợ, huy động kinh phí để đạt mục tiêu đề ra./.